Bezzębna, prawie ślepa i niemalże łysa staruszka ociepla wizerunek Winterfell swoimi gawędami. Jej opowieści są czasami straszliwe, ale dostarczają wielu zaskakująco trafnych informacji. Nikt nie wie, ile starowinka ma lat. Mimo to pamięć ma Niania całkiem dobrą (szczególnie do dobrych historii) oraz wspaniały talent do snucia strasznych opowieści stukając niestrudzenie na drutach. Bywa również, że ma apetyt na ciasto z kruszonką.[i]
Stara Niania często opowiadała nam historie, które już znaliśmy, ale jeśli były dobre, wcale nam to nie przeszkadzało. Zawsze mawiała, że stare opowieści są jak dawni przyjaciele, których trzeba od czasu do czasu odwiedzać.[ii]
Niania trafiła do siedziby Starków jako mamka dla pewnego Brandona i została już w Winterfell na lata.
Jest bardzo brzydką kobietą, pomyślał Bran przepełniony goryczą, pokurczoną i pomarszczoną, prawie ślepą, za słabą, żeby chodzić po schodach, z resztką siwych włosów ledwo przykrywających jej pokrytą plamkami i różową głowę. Nikt naprawdę nie wiedział, ile ma lat, ale jego ojciec powiedział, że nazywano ją Starą Nianią, jeszcze kiedy on sam był dzieckiem. Bez wątpienia była najstarszą osobą w Winterfell, może nawet najstarszą w Siedmiu Królestwach. Niania przybyła do zamku jako mamka Brandona Starka, którego matka umarła w czasie porodu. Ów Brandon był starszym bratem lorda Rickarda, dziadka Brana, a może jego młodszym bratem albo bratem ojca lorda Rickarda. Czasem Stara Niania mówiła tak, kiedy indziej inaczej, ale we wszystkich opowieściach mały chłopiec umarł w wieku trzech lat z powodu letnich dreszczy. Potem Niania została w zamku ze swoimi dziećmi. Obu synów straciła w wojnie, w której król Robert zdobył tron, wnuk zaś zginął na murach Pyke w czasie rebelii Balona Greyjoya. Córki dawno temu znalazły mężów, odeszły z zamku i umarły. Z jej potomków pozostał tylko Hodor, głupkowaty olbrzym, który pracował w stajni. A Stara Niania po prostu żyła, wyszywając i opowiadając swoje historie.[iii]
Pewnego razu Bran patrząc oczyma czardrzewa w bożym gaju Winterfell widzi scenę, której bohaterką być może jest Stara Niania. Gdy jeszcze nie była taka stara.
Potem zjawiła się smukła jak włócznia dziewczyna o kasztanowych włosach, która wspięła się na palce, by pocałować młodego rycerza wysokiego jak Hodor.[iv]
Hodor jest wg Brana prawnukiem (bądź praprawnukiem?) Starej Niani.[v] Czy ten wysoki rycerz z wizji Brana to Dunk? Być może dowiemy się więcej o młodości Starej Niani z kolejnych opowiadań o Dunku i Jaju (patrz Rycerz Siedmiu Królestw). Wydaje się, że Niania jest dobrze zaznajomiona z historią rodu Targaryenów. Opowiada m.in. makabryczną historię „O księciu, który myślał, że jest smokiem”, którą Bran ponoć uwielbiał.[vi] O Podboju Aegona i zniszczeniu Harrenhal, o rycerzach Gwardii Królewskiej[vii] i wiele innych historii o rycerzach i damach.[viii] [ix] [x] Skąd u Sansy, Brana czy Jona umiłowanie rycerskich ideałów? Wygląda na to, że najpewniej od słuchania opowieści Starej Niani. Staruszka zapytana pewnego razu przez Brana, co oznacza kometa na niebie:
- Smoki – stwierdziła, unosząc głowę i węsząc intensywnie. Była prawie ślepa i nie widziała komety, twierdziła jednak, że czuje jej zapach. – To smoki, chłopcze. – Ona nie tytułowała Brana księciem.[xi]
Wiele intrygujących rzeczy kryło się w opowieściach Starej Niani. Niektóre z nich to wskazówki:
– o wilczej krwi
W żyłach Starków płynęła wilcza krew. Tak mówiła Stara Niania. – Ale u niektórych jest silniejsza niż u innych – ostrzegała.[xii]
– o wronach, które kłamią[xiii]
– o zmiennoskórych
Stara Niania opowiadała niekiedy przerażające historie o zwierzoludach i zmiennokształtnych. W jej baśniach zawsze były to złe istoty.[xiv]
– o dzikich[xv] [xvi] i barbarzyńcach[xvii]
– o tym, co jest za Murem
Stara Niania zawsze mówiła, że to koniec świata. Po drugiej stronie były potwory, olbrzymy i ghule, dopóki jednak Mur był mocny, nie mogły się przezeń przedostać.[xviii]
Bran przypomniał sobie opowieści Starej Niani. Za Murem żyją potwory, olbrzymy i ghule, skradające się cienie i umarli, którzy chodzą – mówiła, przykrywając go gryzącym, wełnianym kocem. – Ale nie mogą przejść, dopóki Mur jest mocny i ludzie z Nocnej Straży dochowują wierności.[xix]
– o ostatnim z herosów, długiej nocy[xx] i Innych[xxi] [xxii] [xxiii]
Tysiące lat temu nadeszła zima, mroźna, sroga i tak długa, że żaden człowiek nie potrafił jej objąć pamięcią. Nadeszła noc długa jak jedno pokolenie. Królowie drżeli i umierali w swoich zamkach, podobnie jak trzody w zagrodach. Kobiety wolały udusić swoje dzieci niż patrzeć, jak umierają z głodu. A kiedy potem płakały, łzy zamarzały na ich policzkach. – Umilkła – ucichły też jej druty – i spojrzała na Brana prawie ślepymi oczyma. – Czy takie opowieści lubisz, dziecko? – spytała.
– No cóż – odparł Bran niepewnie. – Tak, tylko…
Stara Niania skinęła głową.
– W czasie tamtej ciemności Inni przyszli po raz pierwszy – opowiadała dalej, a wraz z nią odezwały się jej druty: klik, klik, klik. – Były to zimne istoty, martwe istoty, które nienawidziły żelaza, ognia i dotyku słońca, a nawet stworzeń, w których żyłach płynie gorąca krew. Jak fala przetoczyli się przez grody, miasta i królestwa, dziesiątkując całe armie, bohaterów; jechali na bladych, martwych koniach, prowadząc hordy zabitych. Nie mieli litości dla kobiet ani dla niemowląt, nie oparł im się żelazny miecz. Polowali na młode kobiety w skutych mrozem lasach i karmili swoje martwe sługi dziećmi ludzi. – Mówiła coraz bardziej ściszonym głosem, tak że Bran pochylał się coraz bardziej w jej stronę, żeby ją usłyszeć.[xxiv]
– o dzieciach lasu[xxv] [xxvi] [xxvii]
– o zielonych ludziach[xxviii]
– o złych olbrzymach[xxix] [xxx] [xxxi]
– o grumkinach potrafiących tworzyć magiczne przedmioty[xxxii] i spełniających trzy życzenia[xxxiii]
– o lodowych smokach[xxxiv]
– o morskich potworach[xxxv]
– o Tytanie z Braavos
Stara Niania opowiadała im o nim w Winterfell nieprawdopodobne historie. Był ponoć olbrzymem wysokim jak góra, a gdy tylko Braavos zagrażało jakieś niebezpieczeństwo, budził się do życia i wchodził do morza z czerwonym ogniem w oczach i głośnym zgrzytem kamiennych kończyn, by zmiażdżyć wrogów miasta. – Braavosowie karmią go soczystym, różowym mięsem szlachetnie urodzonych dziewczynek – kończyła zawsze staruszka i Sansa piszczała wtedy jak głupia. Maester Luwin powiedział im jednak, że Tytan jest tylko posągiem, a opowieści Starej Niani to zwykłe bajki.[xxxvi]
- o duchach w Królewskiej Przystani[xxxvii]
– o porannych duchach pojawiających się jako mgła[xxxviii]
– o ognistych duchach w przeklętym Harrenhal[xxxix]
– o duchach powracających z zaświatów w Nocnym Forcie, Szczurzym Kucharzu i Szalonym Toporniku[xl]
– o Nocnym Królu[xli]
– o Symeonie Gwiezdookim[xlii]
oraz wiele innych bajań.
Co się stało ze Starą Nianią, gdy trafiła wraz z innymi kobietami w niewolę? Gdy Winterfell zostało podpalone, bękarci syn lorda Boltona zaprowadził pojmanych do Dreadfort.[xliii] A miejsce to napawa trwogą.
Zasmuciło go wspomnienie o Starej Niani. – Myślisz, że żelaźni ludzie ją zabili? – Nie widział w Winterfell jej ciała. Jak się nad tym zastanowić, nie zauważył zwłok żadnej kobiety. – Nigdy nie zrobiła nikomu krzywdy, nawet Theonowi. Tylko opowiadała historie.[xliv]
Czy tylko? A może miały jej opowieści na celu przygotowanie dzieci (m.in. małych Starków, Jona i Theona) do nadchodzącej, straszliwej zimy?
Przypomniał sobie opowieści Starej Niani o zamieciach trwających przez czterdzieści dni i czterdzieści nocy, przez rok albo dziesięć
autor: Maegi
Przypisy
[i] GRRM, Starcie królów, tłum. Michał Jakuszewski, wyd. Zysk i Ska 2012, rozdział 21: Bran (III), strona 335.
[ii] GRRM, Nawałnica mieczy: Stal i śnieg, tłum. Michał Jakuszewski, wyd. Zysk i Ska 2013, rozdział 24: Bran (II), strony 379-380.
[iii] GRRM, Gra o tron, tłum. Paweł Kruk, wyd. Zysk i Ska 2011, rozdział 24: Bran (IV), strona 251.
[iv] GRRM, Taniec ze smokami: część I, tłum. Michał Jakuszewski, wyd. Zysk i Ska 2011, rozdział 34: Bran (III), strona 601.
[v] GRRM, Nawałnica mieczy: Stal i śnieg, tłum. Michał Jakuszewski, wyd. Zysk i Ska 2013, rozdział 24: Bran (II), strona 378.
[vi] GRRM, Starcie królów, tłum. Michał Jakuszewski, wyd. Zysk i Ska 2012, rozdział 6: Jon (I), strona 111.
[vii] GRRM, Gra o tron, tłum. Paweł Kruk, wyd. Zysk i Ska 2011, rozdział 8: Bran (II), strona 84.
[viii] GRRM, Nawałnica mieczy: Stal i śnieg, tłum. Michał Jakuszewski, wyd. Zysk i Ska 2013, rozdział 15: Jon (II), strona 234.
[ix] GRRM, Gra o tron, tłum. Paweł Kruk, wyd. Zysk i Ska 2011, rozdział 44: Sansa (III), strona 492.
[x] GRRM, Gra o tron, tłum. Paweł Kruk, wyd. Zysk i Ska 2011, rozdział 70: Jon (IX), strona 805.
[xi] GRRM, Starcie królów, tłum. Michał Jakuszewski, wyd. Zysk i Ska 2012, rozdział 4: Bran (I), strona 78.
[xii] GRRM, Starcie królów, tłum. Michał Jakuszewski, wyd. Zysk i Ska 2012, rozdział 4: Bran (I), strona 77.
[xiii] GRRM, Gra o tron, tłum. Paweł Kruk, wyd. Zysk i Ska 2011, rozdział 24: Bran (IV), strona 250.
[xiv] GRRM, Starcie królów, tłum. Michał Jakuszewski, wyd. Zysk i Ska 2012, rozdział 35: Bran (V), strona 531.
[xv] GRRM, Gra o tron, tłum. Paweł Kruk, wyd. Zysk i Ska 2011, rozdział 1: Bran (I), strona 18.
[xvi] GRRM, Nawałnica mieczy: Stal i śnieg, tłum. Michał Jakuszewski, wyd. Zysk i Ska 2013, rozdział 40: Bran (III), strona 611.
[xvii] GRRM, Starcie królów, tłum. Michał Jakuszewski, wyd. Zysk i Ska 2012, rozdział 23: Jon (III), strona 369.
[xviii] GRRM, Nawałnica mieczy: Krew i złoto, tłum. Michał Jakuszewski, wyd. Zysk i Ska 2014, rozdział 56: Bran (IV), strona 175.
[xix] GRRM, Taniec ze smokami: część I, tłum. Michał Jakuszewski, wyd. Zysk i Ska 2011, rozdział 4: Bran (I), strona 90.
[xx] GRRM, Gra o tron, tłum. Paweł Kruk, wyd. Zysk i Ska 2011, rozdział 24: Bran (IV), strona 253.
[xxi] GRRM, Gra o tron, tłum. Paweł Kruk, wyd. Zysk i Ska 2011, rozdział 1: Bran (I), strona 18.
[xxii] GRRM, Gra o tron, tłum. Paweł Kruk, wyd. Zysk i Ska 2011, rozdział 2: Catelyn (I), strona 30.
[xxiii] GRRM, Gra o tron, tłum. Paweł Kruk, wyd. Zysk i Ska 2011, rozdział 52: Jon (VII), strona 581.
[xxiv] GRRM, Gra o tron, tłum. Paweł Kruk, wyd. Zysk i Ska 2011, rozdział 24: Bran (IV), strona 253.
[xxv] GRRM, Gra o tron, tłum. Paweł Kruk, wyd. Zysk i Ska 2011, rozdział 24: Bran (IV), strona 253.
[xxvi] GRRM, Taniec ze smokami: część I, tłum. Michał Jakuszewski, wyd. Zysk i Ska 2011, rozdział 34: Bran (III), strona 589.
[xxvii] GRRM, Gra o tron, tłum. Paweł Kruk, wyd. Zysk i Ska 2011, rozdział 66: Bran (VII), strona 766.
[xxviii] GRRM, Nawałnica mieczy: Stal i śnieg, tłum. Michał Jakuszewski, wyd. Zysk i Ska 2013, rozdział 24: Bran (II), strona 385.
[xxix] GRRM, Starcie królów, tłum. Michał Jakuszewski, wyd. Zysk i Ska 2012, rozdział 9: Arya (III), strona 149.
[xxx] GRRM, Nawałnica mieczy: Stal i śnieg, tłum. Michał Jakuszewski, wyd. Zysk i Ska 2013, rozdział 15: Jon (II), strona 229.
[xxxi] GRRM, Taniec ze smokami: część II, tłum. Michał Jakuszewski, wyd. Zysk i Ska 2011, rozdział 39: Jon (VIII), strona 60.
[xxxii] GRRM, Nawałnica mieczy: Krew i złoto, tłum. Michał Jakuszewski, wyd. Zysk i Ska 2014, rozdział 61: Sansa (V), strona 257.
[xxxiii] GRRM, Starcie królów, tłum. Michał Jakuszewski, wyd. Zysk i Ska 2012, rozdział 47: Arya (IX), strona 689.
[xxxiv] GRRM, Taniec ze smokami: część I, tłum. Michał Jakuszewski, wyd. Zysk i Ska 2011, rozdział 35: Jon (VII), strona 603.
[xxxv] GRRM, Starcie królów, tłum. Michał Jakuszewski, wyd. Zysk i Ska 2012, rozdział 64: Arya (X), strona 898.
[xxxvi] GRRM, Uczta dla wron: Cienie śmierci, tłum. Michał Jakuszewski, wyd. Zysk i Ska 2015, rozdział 6: Arya (I), strony 120-121.
[xxxvii] GRRM, Gra o tron, tłum. Paweł Kruk, wyd. Zysk i Ska 2011, rozdział 8: Bran (II), strona 83.
[xxxviii] GRRM, Starcie królów, tłum. Michał Jakuszewski, wyd. Zysk i Ska 2012, rozdział 33: Catelyn (IV), strona 515.
[xxxix] GRRM, Starcie królów, tłum. Michał Jakuszewski, wyd. Zysk i Ska 2012, rozdział 14: Arya (IV), strona 220.
[xl] GRRM, Nawałnica mieczy: Krew i złoto, tłum. Michał Jakuszewski, wyd. Zysk i Ska 2014, rozdział 56: Bran (IV), strona 182.
[xli] GRRM, Nawałnica mieczy: Krew i złoto, tłum. Michał Jakuszewski, wyd. Zysk i Ska 2014, rozdział 56: Bran (IV), strona 178.
[xlii] GRRM, Gra o tron, tłum. Paweł Kruk, wyd. Zysk i Ska 2011, rozdział 66: Bran (VII), strona 759.
[xliii] GRRM, Nawałnica mieczy: Stal i śnieg, tłum. Michał Jakuszewski, wyd. Zysk i Ska 2013, rozdział 35: Catelyn (IV), strona 541.
[xliv] GRRM, Nawałnica mieczy: Stal i śnieg, tłum. Michał Jakuszewski, wyd. Zysk i Ska 2013, rozdział 24: Bran (II), strona 378.