Kim był Rhaegar Targaryen?

Kiedy w końcówce piątego odcinka siódmego sezonu Goździk wspomniała mimochodem, iż znalazła informację na temat unieważnienia małżeństwa jakie maester Maynard dał „jakiemuś księciu Rogarowi”, serca wielu fanów PLiO zabiły szybciej. „Jakimś księciem Rogarem” niemal na pewno jest bowiem Rhaegar Targaryen, a informacja o unieważnieniu jego małżeństwa oraz o sekretnym ślubie jakiego udzielono mu w Dorne może być kluczowa dla sytuacji jednego z głównych bohaterów. Rhaegar, zmarły wiele lat przed rozpoczęciem akcji „Gry o tron”, jest w sadze jednym z ważniejszych bohaterów. W serialu – porównując do tego, ile miejsca poświęca Targaryenowi Martin – postać ta jest w zasadzie marginalizowana.

Kim był Rhaegar Targaryen?

Rhaegar Targaryen to najstarszy syn szalonego króla Aerysa II Targaryena i królowej Rhaelli, tym samym starszy brat Daenerys Targaryen oraz Viserysa. Opisywany jest jako wysoki, szczupły i przystojny mężczyzna, o długich srebrnych włosach oraz fioletowych oczach (w odcieniu ciemnego indygo), charakterystycznych dla rodu Targaryen. Uchodził za bardzo dobrego rycerza, choć we wczesnym dzieciństwie – ku radości maestrów – więcej czasu spędzał nad książkami niż ćwicząc z bronią czy bawiąc się z rówieśnikami. Pewnego dnia wyczytał w tych książkach coś, co odmieniło jego zachowanie. Odnotowano, że zwrócił się do dowódcy zbrojnych słowami „Wygląda na to, że muszę zostać wojownikiem” i został nim, choć jak podkreślał ser Barristan Selmy, walka i zabijanie nigdy nie cieszyły Rhaegara Targaryena. Wyżej niż walkę cenił sobie grę na harfie („ludzie powiadali, że kochał swą harfę znacznie bardziej niż kopię” wspominał ser Barristan), a że grał na niej znakomicie i potrafił swą grą wzruszać słuchaczy do łez wiemy chociażby z opowieści Meery Reed na temat turnieju w Harrenhall. Do tego turnieju wkrótce powrócimy, gdyż miał kluczowe znaczenie dla najnowszej historii Westeros.

Rhaegar był melancholijnego usposobienia, osoba która znała księcia bardzo dobrze (ser Barristan Selmy) powątpiewała, czy książę w ogóle potrafił być szczęśliwy. Zapewne wpływ na jego usposobienie miały okoliczności, w jakich przyszedł na świat. Jak wiemy, Rhaegar urodził się tego samego dnia w którym wydarzyła się tragedia w Summerhall, kiedy podczas próby wyklucia smoków ze smoczych jaj doszło do potężnego pożaru, w którym zginął m.in. król Aegon i ser Duncan Wysoki. (Starzejący się Aegon marzył o tym, że smoki Targaryenów znów pojawią się na niebie. Dla uczczenia narodzin swego prawnuka, Rhaegara, wezwał swych bliskich do ulubionego zamku, Summerhall. Tam przy pomocy piromantów i dzikiego ognia podjął próbę wyklucia smoków z siedmiu smoczych jaj, jednak ogień wyrwał się spod kontroli.)
Ser Barristan wspominał, że Rhaegar, nad którym przez całe życie „wisiał cień Summerhall” bardzo lubił odwiedzać to miejsce. Przebywał tam sam, bez rycerzy Gwardii Królewskiej, „lubił spać w ruinach, pod księżycem i gwiazdami, a kiedy wracał, zawsze przywoził ze sobą pieśń. Każdy, kto słuchał jak grał na wysokiej harfie o srebrnych strunach i śpiewał o zmierzchach, łzach i śmierci królów, miał wrażenie, że Rhager śpiewa o sobie i o tych, których kocha.”

Rhaegar był powszechnie lubiany. Cieszył się sympatią zarówno kobiet jak i mężczyzn, wśród bohaterów zafascynowanych srebrnowłosym księciem znaleźli się Cersei Lannister (która Rhaegera oceniała wyżej niż Jaimego) oraz Jon Connington. Najbliższym przyjacielem Rhaegara a zarazem najbardziej zaufanym z jego towarzyszy był ser Arthur Dayne, Miecz Poranka, najlepszy rycerz Siedmiu Królestw. Żoną Rhaegra została Elia Martell, księżniczka Dorne. Skojarzenie z Oberynem Martellem jest jak najbardziej na miejscu, Elia była jego siostrą, co Czerwona Żmija przypomniał wszystkim podczas pojedynku z Gregorem Cleganem. Wcześniej ojciec Rhaegara odrzucił propozycję Tywina Lannistera aby połączyć małżeństwem Rhaegara oraz Cersei. Stosunki rodzinne między ojcem a synem nie należały do serdecznych, na co niemały wpływ miała postępująca paranoja Aerysa II. Na królewskim dworze rywalizowały ze sobą dwie frakcje, popierające króla oraz popierające księcia, a napięcia między nimi były na tyle silne, że maester Pycelle pisał w liście do Cytadeli że sytuacja żywo przypomina tę sprzed wojny domowej zwanej później Tańcem Smoków i że brak reakcji doprowadzić może do nadzwyczaj krwawego konfliktu.

Powagę sytuacji docenił również Rhaegar. Maester piszący kronikę dziejów Targaryenów, znaną czytelnikom jako Świat Lodu i Ognia, zauważa, że najprawdopodobniej prawdziwym gospodarzem turnieju w Harrenhall (i fundatorem turniejowych nagród) był Rhaegar Targaryen, który przy okazji turnieju chciał zebrać w jednym miejscu wszystkich znaczących lordów Westeros, by przedyskutować sytuację polityczną, a zwłaszcza znaleźć sposób na poradzenie sobie z postępującym szaleństwem Aerysa II.

Rhaegar wdał się w niebezpieczną, polityczną grę. Nie był popierany przez wszystkich lordów, w szaleństwo i postępującą paranoję Aerysa II nie wszyscy wierzyli, bo choć król zwykł palić swych przeciwników, to jednocześnie hojnie nagradzał tych, którzy czymś się zasłużyli w jego oczach. Możni wierni Aerysowi II zaczęli podburzać króla przeciwko najstarszemu synowi, doradzając „wydziedziczenie” Rhaegara i ustanowienie młodziutkiego Viserysa królewskim następcą (co w razie śmierci króla pozwoliłoby możnym faktycznie władać królestwem jako regentom). Aerys zdawał sobie doskonale sprawę z tego, że turniej w Harrenhall może być początkiem rewolucji. Doradcy sugerowali mu by zabronił jego organizacji, ale pojawiły się też głosy wskazujące, że zabranie pospólstwu ulubionej rozrywki pogorszy i tak nie najlepsze notowania królewskie. Aerys zdecydował się na zaskakujące działanie, po raz pierwszy od czasów rebelii w Duskendale opuścił Czerwoną Twierdzę i udał się do Harrenhall na wielki turniej lorda Whenta. Obecność króla uświetniła turniej, ale dała też poddanym okazję do przekonania się, że pogłoski o królewskim szaleństwie nie były bezpodstawne.

Turniej w Harrenhall rozpoczęło przyjęcie Jaimego Lannistera w grono rycerzy Gwardii Królewskiej. Sam Jaime nie odegrał w turnieju najmniejszej roli, gdyż bezpośrednio po nominacji król odesłał go do stolicy, by strzegł królowej i małego Viserysa. Rhaegar Targaryen wziął udział w turniejowych zmaganiach, pokonał czterech królewskich gwardzistów, w tym ser Arthura Dayne, a w walce finałowej wygrał z Barristanem Selmym. Do zaskakującej sytuacji doszło w chwili koronowania przez Rhaegara na królową miłości i piękna Lyanny Stark z Winterfell, choć na trybunach obecna była jego własna żona, Elia Martell. Wywołało to ogromne emocje wśród zgromadzonych, Aerys II podejrzewał, że udział Rhaegara w turnieju miał na celu zwiększenie jego popularności wśród ludu, a wybranie Lyanny na królową turnieju miało przeciągnąć na stronę Rhaegara siły Północy (co było o tyle bezsensownym podejrzeniem, że Brandon Stark uznał czyn Rhaegara za urągający honorowi jego siostry, zaręczonej z Robertem Baratheonem).

Ser Barristan uważał, że Rhaegar nie był szczęśliwy w małżestwie z Elią, ale podkreślał też, że jego zdaniem książę w ogóle nie potrafił być szczęśliwy. Mieli dwójkę dzieci, Rhaenys i Aegona, ale księżna była słabego zdrowia, zaś narodziny drugiego dziecka osłabiły ją na tyle, że wedle maestrów nie była w stanie mieć więcej dzieci. Dzień narodzin małego Aegona ujrzała Daenerys w Domu Nieśmiertelnych. W jej wizji Rhaegar stał obok żony i nowo narodzonego dziecka „On już ma pieśń – odparł mężczyzna. – Jest księciem, którego obiecano, a jego pieśń to pieśń lodu i ognia. – Gdy to powiedział, uniósł wzrok i spojrzał w oczy Dany. Wydawało się, że ją zobaczył, chociaż stała za drzwiami. – Potrzebne jest jeszcze jedno – rzekł, nie wiedziała do niej, czy do kobiety leżącej na łożu. – Smok ma trzy głowy”.

Po turnieju w Harrenhall do Westeros powróciła zima. Rhaegar nie wrócił do stolicy, nie pojawił się też na Smoczej Skale. W kolejnym roku udał się do Dorzecza, tam wedle oficjalnej wykładni spotkał się z Lyanną Stark, następnie porwał ją, zgwałcił i uwięził w Wieży Radości. Prawdopodobnie Rhaegar przebywał w Wieży Radości podczas gdy królestwo zostało ogarnięte wojną domową. Rebelia Roberta zataczała coraz szersze kręgi, a sam Robert Baratheon okazał się znakomitym wojownikiem i jeszcze lepszym dowódcą. Aerys II wysłał dowódcę królewskich gwardzistów, Gerolda Hightowera, aby sprowadził Rhaegara z powrotem do Królewskiej Przystani. Rhaegar wrócił, ale ser Gerold pozostał z dwoma innymi rycerzami królewskiej gwardii w Wieży Radości.

Rhaegar na czele wojska, w tym wojsk Dorne, wyruszył nad Trident. Przed wyprawą rozmawiał z Jaime Lannisterem. Jaime wspomina, że prosił wówczas księcia, by zgodził się na jego udział w wyprawie, ale Rhaegar dał mu do zrozumienia, iż Aerys II trzyma go przy sobie by być pewnym lojalności Tywina Lannistera. „Po bitwie zamierzam zwołać radę. Zajdą zmiany. Chciałem to zrobić już dawno, ale… no cóż, nie ma sensu mówić o tym, co by było gdyby. Porozmawiamy, kiedy wrócę”. Rhaegar nie wrócił żywy znad Tridentu. W pobliżu brodu spotkał Roberta Baratheona, który zabił go w pojedynku. Rubiny ze zbroi księcia wpadły do rzeki, a miejsce w którym doszło do walki zwano odtąd Rubinowym Brodem.
Najbliższa rodzina Rhaegara pozostała pod opieką Jaimego Lannistera, ale on nie był w stanie zapewnić im bezpieczeństwa. Pod koniec wojny żonę i syna Rhaegara  zamordował Gregor Clegane, a trzyletnia Rhaenys została zamordowana przez Amory’ego Lorcha. Obaj mężczyźni byli podwładnymi Tywina Lannistera.

Teorie fanów

Zmarły w 283 roku od Podboju Rhaegar jest bohaterem który wywarł ogromny wpływ na losy królestwa. Jest również bohaterem fanowskich teorii. Nie ukrywajmy, oficjalna historia Rhaegara i Lyanny budzi wiele wątpliwości. Wiemy z relacji Meery, że Lyanna była zafascynowana Rhaegarem i jego grą na harfie. Harda dziewczyna z Północy słuchając smoczego księcia potrafiła wzruszyć się do łez, choć jej brat oberwał kielichem wina gdy ośmielił się zwrócić uwagę na poruszenie siostry. Rhaegar również musiał być pod wrażeniem Lyanny, gdyż uhonorowanie obcej dziewczyny tytułem królowej miłości i piękna, w sytuacji gdy na widowni zasiada jego prawowita żona (a wspomniana dziewczyna jest oficjalnie zaręczona z kimś innym) było towarzyskim skandalem.

Fani powątpiewają również w przekazywany przez westeroskich historyków dalszy ciąg tej opowieści. Rhaegar miał dziewczynę porwać i przemocą więzić w dalekim Dorne aż do jej śmierci w 283 roku. Zachowanie to nie pasuje do wcześniejszej charakterystyki księcia, przestawianego jako osoba melancholijna, spokojna i opanowana. Podobnie jak nielogicznym byłoby pozostawianie trzech gwardzistów królewskich na straży przypadkowo porwanej dziewczyny (królewscy gwardziści mieli w zakresie obowiązków pilnowanie króla oraz królewskiej rodziny).
Teoria fanów, która na naszych oczach staje się kanonem, przedstawia inną wersję wydarzeń. Lyanna nie została przez Rhaegara porwana, a udała się do Dorne dobrowolnie. Dziewczyna zakochała się w przystojnym księciu ze wzajemnością. W serialu otrzymaliśmy na razie przesłankę (podaną mimochodem, tak jak to lubi czynić z istotnymi informacjami Martin) iż Rhaeger unieważnił swe poprzednie małżeństwo i wziął w Dorne tajny ślub. Unieważnienie małżeństwa wydaje się trochę nielogiczne, zwłaszcza że Targarynowie od stuleci praktykowali wielożeństwo, a potraktowanie w ten sposób Elii Martell byłoby bardzo nie fair, co ponownie kłóci się z książkową charakterystyką Rhaegara. No, chyba że Lyanna nalegała na to, by być jedyną żoną… Owocem związku Rhaeara i Lyanny miał być Jon Snow. Fani domyślili się, że Ned odnalazł siostrę wkrótce po urodzeniu przez nią dziecka (wspomniane w książce łoże zalane krwią). Obietnica, jaką wówczas złożył również pozostaje w zakresie fanowskich domysłów, choć po raz kolejny serial sugeruje, iż czytelnicy mieli dobre wyczucie. Ned miał się zobowiązać do zachowania w tajemnicy pochodzenia Jona Snow, przysięgając iż nie zdradzi Robertowi prawdy.
Jeśli fanowskie teorie są prawdziwe i jeśli serialowe podpowiedzi znajdą odzwierciedlenie w kolejnych tomach sagi to radykalnie zmienia się sytuacja Jona Snow. Bękart z Winterfell i były członek Nocnej Straży okazuje się być legalnym synem Rhaegara Targayena i prawowitym władcą Siedmiu Królestw, którego prawa do Żelaznego Tronu są lepsze niż prawa Daenerys Targaryen.

Asia Witek
fot. mat. prasowe HBO